Metan jako paliwo i surowiec oraz czynnik emisyjny – pod takim tytułem odbyła się 06.10.2023 r. konferencja zorganizowana przez Izbę Gospodarczą Gazownictwa. O dużym zainteresowaniu branży gazowniczej tym tematem świadczy fakt, ze spotkanie zgromadziło ponad 100 uczestników.
Konferencję otworzył Robert Perkowski, prezes Izby Gospodarczej Gazownictwa, członek zarządu ds. wydobycia ORLEN S.A, który zwrócił uwagę uczestników na to, że metan, chociaż znany ludzkości od wielu lat dziś jest rozpatrywany jako czynnik emisyjny. Jak zaznaczył prezes IGG metan będzie nam potrzebny jeszcze przez wiele lat, chociażby do produkcji tworzyw, nawozów sztucznych, w przemyśle spożywczym czy jako paliwo, będzie niezbędny jako surowiec. W opinii Roberta Perkowskiego należy skupić się na zaletach metanu i wykorzystać go w celu rozwoju całej gospodarki.
O strategicznej roli paliw gazowych i kierunkach rozwoju wykorzystania gazu w grupie kapitałowej ORLEN mówiła Iwona Waksmundzka-Olejniczak, członek zarządu do spraw strategii zrównoważonego rozwoju ORLEN S.A., gość honorowy konferencji. Jak powiedziała, łączna produkcja gazu ziemnego Grupy ORLEN w Polsce i za granicą wzrosła do 7,7 mld metrów w 2022 r. To prawie połowa ubiegłorocznego zapotrzebowania na ten surowiec w kraju. Do 2030 r. grupa zamierza podwoić wydobycie m.in. poprzez zwiększenie swojej aktywności na norweskim szelfie kontynentalnym. Jak zaznaczyła Iwona Waksmundzka-Olejniczak gaz, który będzie paliwem przejściowym w okresie transformacji energetycznej, jest gwarantem bezpieczeństwa energetycznego, podstawą, którą ORLEN będzie wykorzystywać do osiągnięcia neutralności klimatycznej.
Damian Fogel, zastępca dyrektora biura regulacji i wsparcia handlu gazem ORLEN S.A. omówił uwarunkowania prawne dla emisji metanu, w szczególności regulacje z zakresu rozporządzenia metanowego, które po wejściu w życie będą dotyczyć: poszukiwania i wydobycia gazu ziemnego, przetwarzania, infrastruktury gazowej oraz nieaktywnych odwiertów. Projekt stanowi realizację opublikowanej 14 października 2020 r. „Strategii UE na rzecz ograniczenia emisji metanu” i zobowiązuje operatorów do podjęcia wszelkich dostępnych środków, aby zapobiec i zminimalizować emisje metanu wynikające z ich działalności. Nakłada na nich m.in. obowiązek monitorowania i raportowania wszystkich emisji metanu oraz uruchomienia programów wykrywania i naprawy wycieków (LDAR). Celem unijnej strategii jest bowiem redukcja emisji metanu o 30% do 2030 r. w stosunku do roku 2020.
W dalszej części konferencji Grzegorz Rosłonek z ORLEN S.A. przedstawił prezentację pt. „Metan – fundamentalny komponent i paliwo”. Prelegent wskazał na metody „zazielenienia” gazu ziemnego, którymi są dodatki biometanu i wodoru. Jak poinformował Komitet Standardu Technicznego IGG opracował najnowszą serię standardów dla jakości paliw gazowych, biometanu, kontroli jakości, a także standardy dla LNG, wodoru i emisji metanu.
O wadach i zaletach metod produkcji wodoru z metanu oraz źródeł OZE i ich wpływie na środowisko mówił w swoim wystąpieniu Henryk Kubiczek, dyrektor departamentu korporacyjnego strategii i rozwoju Grupy Azoty. Przedstawił on scenariusze emisyjności produkcji wodoru w zależności od technologii wytwarzania, z których najmniej emisyjna jest elektroliza (0,2 kg CO2e/kgH2), a najbardziej emisyjna SMR (11,9 kg CO2e/kgH2).
Prof. Wojciech Nowak, dyrektor Centrum Energetyki AGH zaprezentował technologie wychwytywania CO2 przy produkcji wodoru z metanu. Zaznaczył, że technologia CCS uważana jest obecnie za jedną z najbardziej kosztownych, a najdroższym jej etapem jest proces separacji dwutlenku węgla.
Podkreślił, że na koniec 2022 r. wdrożono na świecie 30 obiektów komercyjnych wykorzystujących technologię CCS. Ponadto 11 obiektów technologicznych CCS jest w budowie, 78 obiektów w zaawansowanym stanie przygotowań i 75 obiektów w fazie wstępnej B+R.
Dwie prezentacje przedstawił prof. Jan Hupka z Politechniki Gdańskiej. Jako pierwszy temat zaprezentował „Metan, biometan i mieszaniny hytanowe jako surowce dla przemysłu rafineryjnego”, opracowany przez Jana Biedronia ze Szkoły Doktorskiej Wdrożeniowej. Prof. Jan Hupka omówił m. in. możliwe surowce do produkcji biogazu wskazując na duży potencjał odpadów komunalnych oraz przeterminowanej żywności. Jak poinformował Profesor, Grupa ORLEN buduje obecnie pierwszą w Polsce ekologiczną biogazownię, która realnie przełoży się na ograniczenie emisji dwutlenku węgla w transporcie ciężarowym. Pilotażowa instalacja, która powstaje w Głąbowie (woj. warmińsko-mazurskie), umożliwi produkcję ponad 7 milionów m3 biometanu rocznie przekształcanego następnie w paliwo bioLNG.
Kontroli i szacowaniu emisji CH4 w gazownictwie poświęcone było wystąpienie Mariana Żołyniaka, członka zarządu ds. technicznych PSG i Jacka Michalika, dyrektora Departamentu Infrastruktury PSG Prelegenci mówili o najważniejszych źródłach emisji metanu w przesyle i sposobach ich eliminacji. Zaprezentowali także przegląd metod stosowanych w szacowaniu emisji metanu. Wskazali na duży udział emisji związanych z awariami i zdarzeniami wywołanymi przez stronę trzecią.
W celu redukcji emisji metanu PSG prowadzi programy pilotażowe z użyciem zaawansowanych, inteligentnych systemów do wykrywania, oceny ryzyka i kwantyfikacji nieszczelności. Przy czym 22% największych nieszczelności „superemiterów” odpowiada za 85% ilości emisji, a pozostałe 78% nieszczelności odpowiada jedynie za 15% emisji. Można z tego wnioskować, że likwidacja ”superemiterów” pozwala zmniejszyć całkowitą emisję w najbardziej efektywny sposób.
W dalszej części warsztatów Sławomir Piwowarski, dyrektor działu rozwoju biznesu PGNiG Bioevolution zaprezentował możliwości pozyskania biometanu jako surowca dla przemysłu rafineryjnego i chemicznego oraz domieszkowania biometanu w sieciach gazowych. Jak podkreślił biometan to biogaz poddany procesowi oczyszczania do parametrów umożliwiających dystrybucję sieciami gazowymi, sprężania do CNG lub skraplania do postaci LNG. Według niego przeciętna biometanownia w Europie produkuje 3,7 mln nm3 biometanu rocznie. W Polsce według szacunków możliwa jest teoretyczna produkcja biometanu w ilości około 8 mld m3 rocznie. Mówiąc o korzyściach wskazał, że wykorzystanie biogazu (biometanu) wraz z technologią CCS/U wykazuje potencjał do zaistnienia ujemnych emisji w ramach dyrektywy ETS. Problemem według niego jest jednak brak niezagospodarowanego substratu na rynku i do wykorzystania pozostają właściwie tylko odpady z produkcji rolno-spożywczej.
Prelegent Łukasz Zabrzeski z OGP Gaz-System S.A. mówił w swoim wystąpieniu o kontroli i szacowaniu emisji CH4 w gazownictwie. Przedstawił międzynarodowe dane na temat efektywności programu LDAR czyli wykrywania wycieków i ich naprawy. Według Raportu Canadian Associationof Petroleum Producers z 2014 r. coroczna inspekcja LDAR może obniżyć emisje niezorganizowane o 75%. Natomiast według standardów amerykańskiej Agencji Ochrony Środowiska (EPA) z 2016 r. przeprowadzając inspekcję LDAR raz do roku możliwa jest redukcja emisji o 42%(próg 10 000 ppm) oraz 68%(próg 500 ppm), a przy inspekcji co pół roku efektywność wynosi 55% (10 000 ppm) i 75% (500 ppm). Podkreślił, że poprzez udział w organizacjach zajmujących się LDAR OGP Gaz-System S.A. jest na zaawansowanym etapie przygotowań do wdrożenia unijnych regulacji.
Wszystkim prezentacjom towarzyszyły pytania i dyskusje świadczące o dużym zainteresowaniu uczestników podjętą przez Izbę tematyką.
Na zakończenie IGG zaprosiła uczestników konferencji na kolejne Warsztaty Techniczne, które będą połączone z wizytami na interesujących obiektach infrastrukturalnych:
- Warsztaty Techniczne: Emisje metanu z sieci gazowej – nowe wyzwania, 25-26.10.2023 r., Tarnów, połączonych z wizytą techniczną na stanowisku do pomiarów emisji metanu w Łukanowicach,
- Warsztaty Techniczne: Rola produkcji energii elektrycznej z wykorzystaniem silników gazowych zasilanych gazem ziemnym z dodatkiem wodoru w przyszłym systemie energetycznym, 16-17.11.2023 r., Stryków, połączone z wizytą techniczną na instalacji kogeneracyjnej w Zgierzu.
Pełne informacje na temat warsztatów publikujemy zarówno w „Przeglądzie Gazowniczym” jak i na stronie internetowej Izby.